ÖZEL EĞİTİM NEDİR?    

Özel eğitim, özel gereksinimi olan çocuklara bu alanda eğitim almış uzmanlar tarafından verilen, belli bir program çerçevesinde, kişiye özel olarak verilen bireysel eğitimdir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre toplumun %14’ü özel eğitime gereksinimi olan bireylerden oluşmaktadır.

Özel eğitim alan öğrenciler sadece herhangi bir alanda yetersizliği olan öğrenciler değildir. Aynı zamanda üstün ve özel yetenekli öğrencilerin de özel eğitimden yararlandıkları görülmektedir.

Özel eğitime gereksinim duyan öğrencilerin ilgi, yetenek ve yeterlilikleri doğrultusunda, uzman kişiler tarafından eğitim alması gerekmektedir. Bu eğitimin erken yaşlarda başlaması önemlidir. Verilecek olan eğitim öğrencinin sosyal ve fiziksel çevresinden ayrıştırılmış bir şekilde olmamalıdır.

Eğitim sürecinde öğrencinin velileri, öğretmenleri ve eğitim aldığı kurum ve kurum kuruluştaki tüm personel iş birliği içinde hareket etmelidir. En az kısıtlayıcı ortam olan tam zamanlı genel eğitim sınıfında öğrencinin eğitim alması gerekmektedir ve BEP programına dayalı eğitim verilmelidir.

ÖZEL EĞİTİMDE YETERSİZLİK NEDENLERİ NELERDİR?

Özel eğitime gereksinim duyan yetersizliğe sahip öğrencilerin neden bu yetersizliğe sahip olduğu bilinmemektedir. Bu yetersizliğin sebebi doğum öncesinde olabileceği gibi, doğum sırasında veya doğum sonrasında yaşanan bir sorundan kaynaklı da olabilir.

Doğum öncesinde yaşanan sebeplere genetik faktörler, akraba evlilikleri, kromozomsal nedenler, annenin yaşı veya annenin hamilelik sırasında kullandığı alkol, sigara, uyuşturucu gibi maddeler, gebelik sırasında yetersiz beslenme, annenin tansiyon, şeker gibi hastalıklara sahip olması, hamilelik sırasında yaşanan stresli olaylar, kazalar veya yaşanan bulaşıcı hastalıklar örnek olarak verilebilir.

Doğum sırasına ait sebeplere ise örnek olarak doğumun sağlıkçılar tarafından yapılmaması, bebeğim doğumda oksijensiz kalması, bebeğin düşük doğum ağırlığı ile doğması, doğumun beklenenden erken veya geç olması verilebilir.

Doğum sonrasında bebeğin yaşadığı ateşli hastalıklar, zehirlenmeler, kazalar, ihmal ve istismara uğrama, yetersiz beslenme, doğal afetler veya ailenin eğitimsiz olması da çocuğun ilerleyen yaşlarda özel eğitime ihtiyaç duymasına sebep olabilmektedir.

ÖZEL EĞİTİMİN AMAÇLARI NELERDİR?

 Özel eğitimin Türk Milli Eğitim ilkeleri doğrultusunda belirlenen amaçları şu şekildedir:

• Özel eğitim gereksinimi olan öğrencilerin toplumda uyması gereken kurallara uyan, iş birliği içinde çalışabilen, üretici ve mutlu birer vatandaş olarak yetiştirilmesi
• Toplum içinde bağımsız ve kendi kendine yaşayabilecek yeterli duruma gelecek şekilde yetiştirilmesi
• İlgi, yetenek ve yeterlilikleri doğrultusunda iş ve meslek hayatına hazır hale gelecek şekilde yetiştirilmeleri

ÖZEL EĞİTİM NASIL SINIFLANDIRILIR?

Ülkemizde özel eğitim gereksinimi olan öğrencilerin bir başlık altında değil farklı farklı başlıklar altında incelendiği görülmektedir. Bu kapsamda bakıldığında özel eğitime ihtiyaç duyan bireylerin şu şekilde sınıflandırıldığı görülmektedir:

• Zihinsel Yetersizliği Olan Bireyler
• Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Bireyler
• İşitme Yetersizliği Olan Bireyler
• Görme Yetersizliği Olan Bireyler
• Bedensel Yetersizliği Olan Bireyler/Ortopedik Yetersizliği Olan Bireyler
• Süreğen Hastalığı Olan Bireyler
• Dil Ve Konuşma Güçlüğü Yaşayan Bireyler
• Uyum Problemi Yaşayan Bireyler
• Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireyler
• Üstün Zekâlı Öğrenciler
• Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu Yaşayan Bireyler

ÖZEL EĞİTİMDE GÖREV ALAN KİŞİLER KİMLERDİR?

Özel eğitim gerek öğrenci gerekse aile için çevresindekiler ile işbirliği gerektiren bir süreçtir. Özel eğitimde çalışan kişiler başta öğrenci olmak üzere veli, özel eğitimden sorumlu müdür yardımcısı, okul müdürü, okul müdür yardımcısı, özel eğitim öğretmeni/leri, sınıf öğretmeni, branş öğretmenleri, çocuk gelişim uzmanı, psikolojik danışman, psikolog, fizyoterapist, dil ve konuşma terapisti, doktor, sosyal hizmet uzmanıdır.

ÖZEL EĞİTİM ALANINDA BİLGİ EDİNMEK İÇİN KULLANILABİLECEK KİTAPLAR

1. “Küçükler İçin Büyüklere” / Yaşar Kuzucu

Aile ve evlilik terapisi, bilişsel terapi, geştalt terapi ve pozitif psikoterapi eğitimleri alan Doç. Dr. Yaşar Kuzu tarafından yazılan kitap 3 farklı bölümden oluşmaktadır.

Bölüm 1’de “Ruhsal Gelişim Sorunları”, bölüm 2’de “Ruhsal Bozukluklar” ve bölüm 3’de “Özel Eğitim” başlıkları ile üstün ve özel yetenekli çocuklardan, iletişim bozuklukları yaşayan öğrenciler, kaygı bozuklukları yaşayan öğrenciler, öğrenme güçlüğü yaşayan öğrenciler, okuldan kaçma davranışı gösteren öğrenciler gibi birçok alandaki öğrenci profili hakkında bilgiler ve öneriler içermektedir.

• “Farklı Gelişen Çocuklar” / Adnan Kulaksızoğlu

Prof. Dr. Adnan Kulaksızoğlu editörlüğü yapılan kitap, birden fazla uzman tarafından farklı 15 bölümde yazılmıştır. Özellikle otizm hakkında bilgi edinmek isteyenlerin elinde olması gereken bir kitaptır. İçinde çocuk psikolojisi ve gelişimi, otizm, öğrenme güçlüğü, down sendromu, spastik çocuklarda eğitim, zihinsel engelli çocuklarda eğitim, kavram ve beceri öğretimi gibi birçok alanı içermektedir.

Aynı zamanda Prof. Dr. Yıldız Güven, Prof. Dr. Barış Korkmaz, Prof. Dr. Ümran Korkmazlar,  Yrd. Doç. Dr. Aydan Aydın gibi birçok uzman tarafından verilen değerli bilgileri içermektedir.

• “Üstün Zekâlılar” / Uğur Sak

Prof. Dr. Uğur Sak tarafından yazılan üstün zekâlı çocukların özellikleri, tanılanmaları ve eğitimleri hakkında detaylı bilginin olduğu 10 bölümden oluşmaktadır. Üstün zekânın tanımı, tarihçesi, üstün zekâ kuramları, üstün zekâlı bireylerin özellikleri ve gelişimleri, tanılama, eğitim stratejileri, müfredat tasarımı ve müfredat modelleri, eğitim programı tasarımı ve program modelleri, program değerlendirmesi, üstün zekâlı öğrencilerin öğretmenlerinin özellikleri hakkında bilgiler içermektedir.

Bonus 🙂

Özel eğitime gereksinim duyan bireylerden oluşan bir merkez olan Camphill’in anlatıldığı kısa 135 sayfalık resimli ve bilgi dolu Uzm. Cavit Yeşildağ tarafından yazılmış olan toplam 4 bölümlük “Camphıll Yaşam Köyleri” adlı kitaba da bakmanızı öneririm.