Türkçeye dördüncü duvar olarak çevrilen fourth wall, oyuncuları seyirciden ayıran hayalî bir duvardır. Seyirciler, ekranda veya sahnede olanları görürken bu oyuncular için mümkün değildir, yani oyuncular ‘‘duvarın’’ öteki tarafını göremezler ve seyirciden habersizmiş gibi hareket ederler.
Dördüncü Duvarı Yıkmak Ne Anlama Geliyor?
Tarihi
İlk kez oyun yazarı ve filozof Denis Diderot tarafından kullanılan dördüncü duvar, 18. yüzyıla kadar bir kavram olarak mevcut değildi. Antik Yunan’dan Rönesans’a kadarki oyunlar seyirciye sık sık doğrudan hitap ediyor. Örneğin, drama tarihinin önemli ismi Shakespeare’in Macbeth, Bir Yaz Gecesi Rüyası gibi oyunlarında karakterler seyirciyle konuşarak dördüncü duvarı kırar.
19. Yüzyılda yaygınlaşan Realizm akımının tiyatroya gerçekçi bir soluk getirmesi, oyunlarda dördüncü duvar konseptinin kullanılmasında büyük bir rol oynuyor.
Dördüncü Duvarı Yıkmak
Dördüncü duvarı yıkmak, oyuncuların bu hayalî duvarı yıkıp seyirciyle iletişime geçmeleri anlamına geliyor. Normalde oyuncular, seyircinin varlığını kabul etmezler ve tamamen içinde bulundukları kurgusal dünyaya odaklanırlar. Oyuncular dördüncü duvarı yıkarak seyirciyi ve anlatıyı doğrudan tanırlar.
Bu konsept, büyük bir film yapım kararıdır ve duvarı yıkarken dikkatli olunması gerekir. Çünkü yanlış uygulanması seyirciyi bütün hikâyeden uzaklaştırabilir. Eğer doğru uygulanırsa seyirciyle hikâye arasında bağ kurulabilir ve izleyicide derin etkiler uyanabilir.
Sinemada Popüler Örnekler
Terim, günümüzde tiyatrodaki kullanımının yanı sıra sinema, televizyon ve video oyunları gibi alanlarda da sıkça kullanılıyor. Dördüncü duvarın yıkımının sinemadaki en eski örneği Mary MacLane’nin 1918 yılında çekilen devrim niteliğindeki Benimle Sevişen Adamlar adlısessiz filmidir. Bu filmde yazar, izleyiciye doğrudan hitap etmek için ekrandaki hikâyeyi bölüyor.
Amélie, Fight Club, Deadpool dördüncü duvarı yıkan modern sinema filmlerinin en büyük örnekleri arasındadır. Bu filmlerin ortak noktası her ne kadar seyirci ve oyuncu arasındaki duvarı yıkmak olsa da hepsinde farklı teknikler kullanılmıştır. Örneğin, Amélie filmindeki gezintiler sırasında karakterin ekrana (yani size) bakmasıyla hikâyenin bir parçasıymış gibi hissedebilirsiniz.
Öte yandan Deadpool’da ana karakter içinde bulunduğu kurgunun tamamen farkındadır ve sürekli olarak filmin prodüksiyonuna, bütçesine ve diğer süper kahramanlara kinayeli bir şekilde atıfta bulunur. Bu sayede seyirci, Deadpool karakteriyle film hakkında sohbet ediyormuş gibi hisseder.
Kült filmler arasında yer alan Fight Club, karakterin iç monoloğunun seslendirilmesi tekniğinin en önemli örneklerinden bir tanesidir. Bu filmde ana karakter, bazı sahnelerde seyirciyle direkt konuşuyor ve bunun yanı sıra izleyenlerle aklından geçenleri paylaşıyor. Böylelikle seyirci, karakterin iç dünyasına şahitlik ediyor.
Televizyonda Popüler Örnekler
2013 yılında büyük ses getiren Netflix dizisi House of Cards’ın bu kadar ilgi çekici olmasını sağlayan özelliklerden bir tanesi dördüncü duvarın yıkılmasıdır.
Demokrat Partili bir kongre üyesi olan Frank Underwood’un kameraya konuşması, bu tür ciddi dizilerde nadir olduğundan seyircinin ilgisini çekiyor ve karakterin hislerinin, amaçlarının daha anlaşılır olmasını sağlıyor. Frank Underwood bu tekniği bir nevi seyirciyi kendine inandırmak için kullanıyor.
Dördüncü duvarı yıkan dizilerin en taze örneklerinden olan Fleabag, seyirciyle iletişimi olağanüstü bir şekilde gerçekleştiriyor. Londra’da yaşayan bir kadının günlük yaşamını ve sorunlarını konu alan dizide ana karakter, seyirciyle konuşmanın yanı sıra kamerayla göz teması kurarak, göz kırparak veya tuhaf yüz ifadeleri yaparak duvarı çok başarılı bir şekilde yıkıyor.
Kaynaklar:
https://iyikigormusum.com/breaking-the-fourth-wall-dorduncu-duvari-yikmak-nedir
Çok güzel bir yazı olmuş,ellerinize sağlık.
Okurken hem keyif aldım hemde bilgilendim.